Wetenschapsfilosofische aspecten

Leidt het aanvaarden van de evolutietheorie tot immoreel gedrag?

De evolutietheorie bevat geen morele beweringen over goed en fout. Sommige mensen geven een verkeerde interpratie aan het feit dat dierlijk (inclusief menselijk) gedrag gevormd is door evolutie: zij denken dat dit betekent dat gelijk welk gedrag dat ‘natuurlijk’ is, ook ‘goed’ is. Dit is echter niet het geval. Het is aan ons, als samenleving en individuen, om te beslissen welk gedrag ethisch en moreel goed is. De evolutietheorie helpt ons eenvoudigweg te begrijpen hoe het leven doorheen de tijd is veranderd en blijft veranderen. De evolutietheorie vertelt ons niet of deze processen of de

Legitimeert de evolutietheorie het recht van de sterkste en de onderdrukking van sommige mensen door anderen?

In de negentiende en de vroege twintigste eeuw ontstond er een filosofie die Sociaal Darwinisme werd genoemd. Deze ontstond vanuit een ongepaste poging om principes van biologische evolutie toe te passen op de samenleving. Het Sociaal Darwinisme suggereert dat de samenleving zou moeten toelaten dat de zwakken en minder begaafden het onderspit delven en sterven; het suggereert ook dat dit goed beleid is en moreel juist is. Het feit van evolutie door natuurlijke selectie werd verondersteld deze ideeën te ondersteunen. Reeds bestaande vooroordelen werden gerationalizeerd met het argument dat de

Hoe betrouwbaar was Darwin?

Niets menselijker fouten maken. Niets menselijker dan daar dan over liegen. Niets menselijker ook dan gewoon liegen uit eigenbelang. Maar in de wetenschap is het niet op zijn plaats. Mensen die gegevens vervalsen, metingen achterhouden die hun hypothese tegenspreken of die gewoon negatieve resultaten verzwijgen, zijn niet op hun plaats in het spel van de wetenschap. Vroeg of laat komt het trouwens toch altijd uit. Dat blijkt wel uit de recente Nederlandse fraudeschandalen in de wetenschap rond de sociaal-psycholoog Diederik Stapel en de cardioloog Don Poldermans. Gegevens die een hypothese of

Is wetenschap een mythe?

Meer dan een mooi verhaal. De persoonlijkheid van iemand speelt mee in de manier waarop hij of zij de wetenschap bedrijft. Ook culturele, historische of sociale omstandigheden bepalen mee wat en hoe een wetenschapper doet of laat. De manier waarop de theorie groeit en gestalte krijgt wordt mee bepaald door ander onderzoek en door de maatschappelijke context. Maar of al dat wetenschappelijk werk uiteindelijk leidt tot kennis over de wereld of een onderdeel daarvan die betrouwbaar is, dat staat los van de uitvoerders van de experimenten of de bedenkers van theorieën. Dat is ook zo in de biologie

Hoe kan je nagaan of een theorie klopt? Hoe sterk is de verifieerbaarheid van de evolutietheorie?

Niet alleen toets je in de wetenschap hypothesen tegen de werkelijkheid. Je gaat ook op zoek naar voorspellingen die je op basis van de theorie kan doen. Wat zou ik moeten vinden als mijn theorie inderdaad klopt? Kan ik nieuwe hypothesen genereren die, als ze stand houden, de theorie versterken, en die, als ze verworpen worden, nieuwe inzichten opleveren, want wijzen op de grenzen aan onze kennis. Je probeert ook te zoeken naar de gaten in je kennis. Wat kan je niet verklaren met je theorie? En, belangrijker, zijn er waarnemingen of bevindingen die de theorie tegenspreken? Kan je ergens iets

Is evolutietheorie seksistisch?

“De afstamming van de mens en selectie in relatie tot sekse verkondigt een doctrine van mannelijke superioriteit.” Zo vat de Amerikaanse feministe Josephine Donovan Darwins hoofdwerk over seksuele selectie samen.[1] Donovan staat niet alleen met die mening: veel feministische denkers staan heel wantrouwig tegenover Darwins theorie van seksuele selectie, die probeert seksueel verschil in de wereld van dieren en mensen evolutionair te verklaren. Was Darwin werkelijk seksistisch? En zo ja, heeft dit seksisme zijn theorie van seksuele selectie beïnvloed en heeft het vandaag nog altijd gevolgen

Zijn religie en wetenschap verzoenbaar?

Over deze tekst Deze tekst is een min of meer gereduceerde versie van het boek Tot in der eindigheid, dus wie geïnteresseerd is in een meer gedetailleerde analyse kan daar zijn of haar gading vinden. Een eerdere versie van dit artikel verscheen in Mores, en werd hier geplaatst met toestemming van de auteur.   Inleiding In deze bijdrage wil ik vooral aandacht besteden aan het probleem van de relatie tussen wetenschap en religie en niet zozeer aan de onderwijssituatie. Om meteen met de deur in huis te vallen, in tegenstelling tot de opvatting van Martin Mahner en Mario Bunge in hun [1996], ben

Hoe kan men evolutiepatronen onderzoeken?

Er zijn twee takken van de biologische wetenschappen die zich bezig houden met het onderzoeken van evolutieprocessen. Dit zijn de moleculaire biologie en de paleobiologie. Moleculaire biologen onderzoeken het genetisch materiaal van organismen en de daaruit afgeleide proteïnen. Vanuit evolutionair oogpunt zijn zij geïnteresseerd in de wijze waarop mutaties plaatsvinden en de gevolgen van zulke mutaties in populaties (hoe natuurlijke selectie plaatsvindt). Een van de daaruit voortvloeiende hoofdvragen is volgens welke mechanismen speciatie, dus het ontstaan van soorten, plaatsvindt

Waarom wordt evolutietheorie vaak verkeerd begrepen?

Dobzhansky’s beroemde uitspraak ‘Nothing in biology makes sense except in the light of evolution’ (1973) biedt een overtuigende reden om de evolutietheorie een centrale rol te geven in het onderwijs. Zonder dat licht, stelt Dobzhansky, wordt biologie een hoop diverse feiten—sommige weliswaar interessant of merkwaardig, maar zonder evolutietheorie leveren ze geen betekenisvol beeld op in hun geheel. Helaas wordt in het Vlaamse onderwijs de evolutietheorie pas in het 6de jaar secundair onderwezen, en dat helemaal aan het einde van het schooljaar. Zoals één leerkracht het treffend stelde:

Kunnen we ethiek gronden in evolutietheorie?

Inleiding Kunnen we ethiek gronden in evolutietheorie? Als we de huidige consensus in de filosofie bekijken, kan het antwoord zowel ja als nee luiden. Het hangt er maar van af wat je eigenlijk bedoelt. We zullen zien dat twee clusters van concepten op verschillende manieren worden gebruikt: ‘gronden’ of ‘funderen’, en de kritiek daarop, de ‘naturalistische drogredenering’ of ‘kloof tussen ‘zijn’ en ‘behoren’’. Bij wijze van voorbeeld kan je zelf op zoek gaan naar wat anderen en jij zelf bedoelen met ‘ethiek gronden in evolutie’. Iedereen zou daar wel eens iets anders over kunnen denken! Het