Chimpansee en menselijk y-chromosoom opvallend verschillend

Jennifer Hughes et al.

Het y-chromosoom is één van de twee geslachtsbepalende chromosomen bij de meeste zoogdieren, waaronder de mens (mannen hebben XY, vrouwen XX). Het y-chromosoom wordt enkel in mannelijke lijn doorgegeven: elke man heeft zijn y-chromosoom dus van zijn vader geërfd; vrouwen hebben geen y-chromosoom. Over de evolutie van dit chromosoom in de menselijke soort sinds de afsplitsing van de gemeenschappelijke voorouder met de chimpansee, ca. 5 à 6 miljoen jaar geleden, was tot nog toe weinig bekend. Een populaire huidige hypothese is dat de evolutie van het y-chromosoom vooral een zaak is van een verlies van genen. In de loop van de evolutie zou dit chromosoom steeds meer genetisch materiaal verliezen. Nu reeds is het y-chromosoom veel kleiner dan de andere chromosoom-types (zie fig. 1 voor een vergelijking tussen het x- en het y-chromosoom). Dit is enigszins verontrustend, aangezien volgens sommige modellen dit zou kunnen betekenen dat het y-chromosoom bij de mens op amper 10 miljoen jaar tijd totaal disfunctioneel zou zijn (zie Graves, J.A.M. 2004. The degenerate Y chromosome - can conversion save it? Reproduction Fertility and Development 16:527-534.) Dit zou uiteraard ook het geval zijn bij andere mannelijke zoogdieren. Deze inkrimping wordt verklaard door het feit dat y-chromosomen niet onderhevig zijn aan seksuele recombinatie. Jennifer Hughes en collega's berichten echter in een recent artikel in Nature dat het menselijk y-chromosoom niet is gedegenereerd sinds de splitsing met de chimpansee. Integendeel, het chromosoom vertoont duidelijk sporen van natuurlijke selectie in beide soorten. Verschillen in paargedrag (bij de mens monogaam of beperkt polygaam, bij de chimpansee promiscu) zouden dit selectief effect kunnen verklaren.

Bron

Nature Vol 463, 28 January 2010, doi:10.1038/nature08700