Begrip geïntroduceerd door de zoöloog Jakob von Uexküll (1864-1944).
Umwelt, een Duits woord, wordt vaak opgevat als synoniem voor milieu of biotoop, maar dat is niet juist: Von Uexkülls concept verwijst namelijk in plaats van naar de objectieve, fysische wereld, naar de subjectieve leefwereld van een dier, naar de mentale voorstelling ervan, die volledig is bepaald door de zintuigen, zenuwen en hersens waarover het dier beschikt. Neem een krab die begroeid is met zeepokken: de beide diersoorten leven onlosmakelijk met elkaar verbonden in hetzelfde zeewater en op dezelfde zeebodem, maar hun Umwelten zijn totaal verschillend. Dat zit ‘m gewoon in de aard van het beestje: de soortspecifieke lichaamsvormen, zintuigzenuwstelsels, leefwijzen en gedragingen gaan gepaard met verschillende belevings- of ervarings-werelden.
Bij de mens omvat het begrip Umwelt ook menselijke cultuur, namelijk woorden, taal, gedachten en denkbeelden die bepalend zijn voor de manier waarop we de wereld ervaren.