Is wetenschap een mythe?

Geerdt Magiels
onafhankelijke onderzoeker

Meer dan een mooi verhaal.

De persoonlijkheid van iemand speelt mee in de manier waarop hij of zij de wetenschap bedrijft. Ook culturele, historische of sociale omstandigheden bepalen mee wat en hoe een wetenschapper doet of laat. De manier waarop de theorie groeit en gestalte krijgt wordt mee bepaald door ander onderzoek en door de maatschappelijke context. Maar of al dat wetenschappelijk werk uiteindelijk leidt tot kennis over de wereld of een onderdeel daarvan die betrouwbaar is, dat staat los van de uitvoerders van de experimenten of de bedenkers van theorieën. Dat is ook zo in de biologie.
Wetenschap is dus meer dan een mooi verhaal vertellen.

Darwin besefte zelf goed dat hij iets belangrijks op het spoor was gekomen. Maar hij bleef daar nederig en nuchter bij. Nergens heeft hij in woord of daad laten uitschijnen dat hij beroemd wilde worden. Hij begreep wel dat “in a future distance this opens up possibilities to say something on the human mind” of "light will be thrown on the origin of man and his history". (Later voegde hij er het woord 'much' aan toe.) Slechts één klein zinnetje op de voorlaatste bladzijde van een magnum opus.
Darwins evolutieleer is ondertussen geen voorzichtige hypothese meer, het is de manier waarop we de levende wereld begrijpen. Zijn theorie is een werkinstrument dat nog dagelijks nieuwe inzichten oplevert.

Darwin daarentegen is als persoon helemaal verdwenen achter het doordringende belang van zijn theorie. Biologen komen er meestal niet toe de boeken van Darwin zelf ter hand te nemen, zoals geen enkele fysicus de boeken van Newton herleest, tenzij uit historische nieuwsgierigheid. In de wetenschap doet het er dan ook niet toe wie iets heeft ontdekt of het voor het eerst heeft opgeschreven. Het gaat er vooral om of we er iets mee zijn om voort te gaan met de exploratie van die wonderlijke wereld waarin we leven.