Wat zijn de belangrijkste menselijke fossielen?

Belangrijke menselijke fossielen
Deze lijst bevat fossielen die belangrijk zijn omwille van hun wetenschappelijke en historische waarde, of omdat ze vaak aangehaald worden door creationisten. Men leest wel eens dat alle hominide fossielen tezamen passen in een doodkist of op een tafel. Dit is een onjuist beeld, daar er momenteel al duizenden hominide fossielen gevonden zijn. Meestal zijn deze echter gefragmenteerd; vaak vindt men maar enkele botten of tanden. Volledige schedels en skeletten zijn zeldzaam.
 
Over deze tekst Deze tekst werd met toestemming van de auteur vertaald uit http://www.talkorigins.org/faqs/homs/specimen.html
 
De lijst is gerangschikt naar ouderdom van de soort, gaande van oudere naar meer recente soorten. Binnen één soort zijn de vondsten geordend naar het tijdstip van ontdekking. Elke soort heeft een type specimen. Dit specimen wordt gebruikt om de soort in kwestie te definiëren.
Elke vondst bestaat uit een specimennummer indien gekend (of de vindplaats, als meerdere soorten gevonden werden op één plaats), bijnamen tussen aanhalingstekens en een soortnaam. De soortnaam wordt gevolgd door ‘?’ als de soort onzeker is. Als het fossiel vroeger onder een andere soortnaam werd geplaatst, wordt deze naam ook gegeven.
Volgende terminologie wordt gebruikt: Een schedel omvat alle beenderen van het hoofd. Een cranium is een schedel zonder de onderkaak. Een hersendoos is het cranium zonder het aangezicht en de bovenkaak. Een schedeldak is het bovenste deel van de hersendoos.
 
afkortingen
ER: East (Lake) Rudolf, Kenia
WT: West (Lake) Turkana, Kenia
KP: Kanapoi, Kenya
SK: Swartkrans, Zuid-Afrika
Sts,Stw: Sterkfontein, Zuid-Afrika
TM: Transvaal Museum,Zuid- Afrika
OH: Olduvai Hominid, Tanzanië
AL: Afar Locality, Ethiopië
ARA-VP: Aramis Vertebrate Paleontology, Ethiopië
BOU-VP: Bouri Vertebrate Paleontology, Ethiopië
TM:Toros-Menalla, Tsjaad
 

Fig. 1: Toumai
TM 266-01-060-1, "Toumai", Sahelanthropus tchadensis Ontdekt door Ahounta Djimdoumalbaye in 2001 in Tsjaad, in de Zuidelijke Saharawoestijn. De geschatte ouderdom is tussen 6 en 7 miljoen jaar. Het is een bijna compleet cranium met kleine hersenen (volume tussen 320 en 280 cc) (Brunet et al. 2002; Wood 2002). Het heeft vele primitieve aap-achtige kenmerken, zoals het kleine breinvolume. Andere kenmerken zijn karakteristiek voor latere hominiden, zoals de wenkbrouwbogen en de kleine hoektanden.
 
"ARA-VP, Sites 1, 6 & 7", Ardipithecus ramidus Ontdekt door een team onder leiding van Tim White, Berhane Asfaw en Gen Suwa (1994) in 1992 en 1993 in Aramis (Ethiopië). De geschatte ouderdom is 4,4 miljoen jaar. De vondst bestaat uit fossielen afkomstig van 17 individuen. De meeste van deze fossielen zijn tanden, maar er is ook een gedeeltelijke onderkaak van een kind, een gedeeltelijke craniumbasis en gedeeltelijke armbeenderen afkomstig van 2 individuen. ARA-VP-6/1 bestaat uit 10 tanden afkomstig van 1 individu. ARA-VP-7/2 bestaat uit delen van de drie botten van de linkerarm van een enkel individu, met een mengeling van hominide- en aapkenmerken.
 
KP 271, “Kanapoi Hominide”, Australopithecus anamensis Ontdekt door Bryan Patterson in 1965 nabij Kanapoi in Kenia (Patterson & Howells 1967). Dit is een linker opperarmbeen van ongeveer 4,0 miljoen jaar oud
 
KP 29281, Australopithecus anamensis Ontdekt in 1994 door Peter Nzube te Kanapoi in Kenia (Leakey et al. 1995). Dit is een onderkaak met alle tanden aanwezig met een ouderdom van ongeveer 4,0 miljoen jaar.
 
KP 29285, Australopithecus anamensis Ontdekt door Kamoya Kimeu in 1994 te Kanapoi in Kenia. Dit is een scheenbeen waarvan het middelste deel ontbreekt, met een ouderdom van ongeveer 4,1 miljoen jaar. Dit is het oudste bekende bewijs voor bipedalisme bij hominiden.
 
AL 129-1, Australopithecus afarensis
 

Fig. 2: Lucy
AL 288-1, "Lucy", Australopithecus afarensis Ontdekt door Donald Johanson en Tom gray in 1974 te Hadar in Ethiopië (Johanson & Edey 1981; Johanson & Taieb 1976). De ouderdom van het fossiel is ongeveer 3,2 miljoen jaar. Lucy was een volwassen vrouw van ongeveer 25 jaar. Ongeveer 40% van haar skelet werd gevonden. Het bekken, het dijbeen en het scheenbeen tonen aan dat Lucy bipedaal liep. Ze was ongeveer 107 cm groot (een klein exemplaar voor haar soort) en woog ongeveer 28 kilo.
 
AL 333 Site, "The First Family", Australopithecus afarensis? Ontdekt in 1975 door Donald Johanson’s team te Hadar in Ethiopië (Johanson & Edey 1981). De ouderdom van deze vondst is ongeveer 3,2 miljoen jaar. Ze bestaat uit overblijfselen van minstens 13 individuen van verschillende leeftijden. Er zijn grote verschillen in de grootte van deze individuen. Wetenschappers discussiëren er nog over of deze specimens tot één soort, of tot twee of zelfs drie soorten behoren. Johanson denkt dat ze behoren tot één en dezelfde soort waarin mannen aanzienlijk groter waren dan vrouwen. Anderen geloven dat de grotere specimens tot een primitieve soort van het geslacht Homo behoren

Fig. 3: Laetoli voetafdrukken
"Laetoli footprints", Australopithecus afarensis? Ontdekt in 1978 door Paul Abell te Laetoli in Tanzanië. Geschatte ouderdom is 3,7 miljoen jaar. Het betreft een loopspoor, bestaande uit de gefossiliseerde voetafdrukken van twee of drie bipedale hominiden. Hun grootte en paslengte duiden op lichaamslengtes van ongeveer 140 cm en 120 cm. Vele wetenschappers beweren dat de voetafdrukken in feite identiek zijn aan die van moderne mensen (Tattersall 1993; Feder & Park 1989), terwijl andere onderzoekers denken dat de grote tenen van de voeten lichtjes verschillend zijn (zoals bij apen) en dat de lengte van de tenen langer is dan bij mensen maar korter dan bij apen (Burenhult 1993). De voetafdrukken zijn met onzekerheid toegewezen aan A. afarensis, want geen enkele andere hominide soort is gekend uit die tijd. (Sommige wetenschappers gaan echter niet akkoord met deze classificatie.)
 
AL 444-2, Australopithecus afarensis Ontdekt door Bill Kimbel en Yoel Rak in 1991 te Hadar in Ethiopië (Kimbel et al. 1994). Geschatte ouderdom is 3 miljoen jaar. Het betreft een voor 70 % complete schedel van een grote volwassen man - de meest complete afarensis schedel waarvan men weet - met een breinvolume van 550 cc. Volgens de vinders versterkt dit de mogelijkheid dat al de “First Family fossils” tot één enkele soort behoorden, omdat de verschillen tussen AL 444-2 en de kleinere schedels in de collectie consistent zijn met andere sexueel dimorfe hominoïden.

Fig. 4: Kenyanthropus platyops
KNM-WT 40000, Kenyanthropus platyops Ontdekt door Justus Erus in 1999 te Lomekwi in Kenia (Leakey et al. 2001; Lieberman 2001). Geschatte ouderdom is ongeveer 3,5 miljoen jaar. Dit is een bijna compleet, maar sterk geschaad cranium met een groot, plat aangezicht en kleine tanden. Het breinvolume is vergelijkbaar met dat van australopitheci. Dit fossiel heeft veel gelijkenissen met de “habiline fossil” ER 1470, en is er mogelijks nauw verwant mee.

Fig. 5: Taung kind
"Taung Child", Australopithecus africanus Ontdekt door Raymond Dart in 1924 te Taung in Zuid-Afrika (Dart 1925). De vondst bestaat uit een volledig aangezicht, tanden en kaken, en een endocraniale afdruk van het brein. Het fossiel is tussen de 2 en 3 miljoen jaar oud, maar deze en de meeste andere Zuid-Afrikaanse fossielen zijn gevonden in grotsedimenten en zijn moeilijk te dateren. De tanden van deze schedel duiden erop dat het gaat om een kind van 5 tot 6 jaar oud (men denkt nu dat Australopitheci sneller volwassen werden dan mensen, en dat het Taung kind ongeveer 3 jaar was). Het breinvolume was 410 cc, en zou rond de 440 cc geweest zijn bij een adult. Het grote afgeronde brein, de kleine snijtanden die niet aapachtig zijn en de positie van het foramen magnum [1] overtuigden Dart dat het hier ging om een bipedale menselijke voorouder, die hij Australopithecus africanus noemde (Afrikaanse zuidelijke aap). Ondanks het feit dat de ontdekking beroemd werd, werd Dart’s interpretatie verworpen door de wetenschappelijke wereld tot midden de jaren ’40 van de 20ste eeuw. Na de ontdekking van andere vergelijkbare fossielen veranderde dit.
 
TM 1512, Australopithecus africanus(was Plesianthropus transvaalensis) Ontdekt door Robert Broom in 1936 te Sterkfontein in Zuid-Africa (Broom 1936). Dit was het tweede autralopithecine fossiel dat gevonden werd. Het bestond uit delen van het aangezicht, de bovenkaak en hersendoos.

Fig. 6: Mrs Ples
sts 5, "Mrs Ples", Australopithecus africanus Ontdekt door Robert Broom in 1947 te Sterkfontein in Zuid-Afrika. Het fossiel is een zeer goed geconserveerd cranium van een adult. Men heeft meestal gedacht dat het om een vrouw ging, maar recent werd beweerd dat het hier om een man gaat. Het is allezins het beste specimen van de soort A. africanus. Het is ongeveer 2,5 mijloen jaar oud, met een breinvolume van 485 cc. (recent werd beweerd dat de fossielen Sts 5 and Sts 14 (zie volgende vondst) van het zelfde individu afkomstig zijn).

Fig. 7: Australopithecus africanus
Sts 14, Australopithecus africanus Ontdekt door Robert Broom en J.T. Robinson in 1947 te Sterkfontein (Broom and Robinson 1947). Geschatte ouderdom is ongeveer 2,5 miljoen jaar. Deze vondst bestaat uit een bijna complete ruggengraat, een bekken, enkele ribfragmenten en een deel van een femur van een zeer klein volwassen individu. Het bekken is meer menselijk dan aapachtig, en er is sterk bewijs dat africanus bipedaal liep (Brace et al. 1979), ook al zou de looppas nog niet zo ontwikkeld zijn als bij de moderne mens (Burenhult 1993).
 
BOU-VP-12/130, Australopithecus garhi Ontdekt door Yohannes Haile-Selassie in 1997 te Bouri in Ethiopië (Asfaw et al. 1999). Dit is een gedeeltelijke schedel waaronder een bovenkaak inclusief tanden. De ouderdom is ongeveer 2,5 miljoen jaar.
 
Stw 573, "Little Foot", Australopithecus Ontdekt door Ron Clarke tussen 1994 en 1997 te Sterkfontein in Zuid-Afrika. Geschatte ouderdom is 3,3 miljoen jaar. Dit fossiel bestaat - voorlopig – uit vele botten van de voet, been, hand en arm, en een complete schedel. Men denkt dat nog vele botten ingebed zitten in het gesteente. (Clarke & Tobias 1995; Clarke 1998; Clarke 1999)
 
KNM-WT 17000, "The Black Skull", Australopithecus aethiopicus[2] Ontdekt door Alan Walker in 1985 nabij West Turkana in Kenia. Geschatte ouderdom is 2,5 miljoen jaar. Deze vondst is een intact, bijna volledig cranium. Het breinvolume is zeer klein voor een hominide, ongeveer 410 cc, en de schedel heeft een raadselachtige mix van primitieve en meer afgeleide kenmerken (Leakey & Lewin 1992).
 
TM 1517, Australopithecus robustus, Paranthropus robustus Ontdekt door een schooljongen, Gert Terblanche, in 1938 te Kromdraai in Zuid-Afrika (Broom 1938). Het bestaat uit schedelfragmenten, incluis 5 tanden, en enkele fragmenten van het skelet. Dit was de eerste vondst van robustus.
 
SK 48, Australopithecus robustus (Paranthropus crassidens) Ontdekt door Mr. Fourie in 1950 te Swartkrans in Zuid-Afrika (Johanson & Edgar 1996). Het betreft een cranium, waarschijnlijk ooit onderdeel van een volwassen vrouw, en is tussen 1,5 en 2,0 miljoen jaar oud. Dit is de meest volledige schedel van robustus.

Fig. 8: Eurydice
DNH 7, "Eurydice", Australopithecus robustus Ontdekt door André Keyser in 1994 in de Drimolen grot in Zuid-Afrika. Geschatte ouderdom is tussen 1,5 en 2,0 miljoen jaar. Het is een bijna volledige schedel en onderkaak van een vrouw, één van de meest complete hominide schedels ooit gevonden, en het eerste belangrijke fossiel van een vrouwelijke robustus. Een fossiel van een mannelijke robustus (een onderkaak), met de bijnaam Orpheus (DNH8), werd enkele cms van DNH 7 gevonden. (Keyser 2000)

Fig. 9: OH 5
OH 5, "Zinjanthropus", "Nutcracker Man", Australopithecus boisei Ontdekt door Mary Leakey in 1959 te Olduvai Gorge in Tanzanië (Leakey 1959). Geschatte ouderdom is 1,8 miljoen jaar. Het is een bijna volledig cranium, met een breinvolume van ongeveer 530 cc. Dit was de eerste vondst van deze soort. Louis Leakey overwoog kort dat het hier ging over een directe voorouder van Homo, maar hij liet deze bewering vallen toen Homo habilis kort daarna werd gevonden.

Fig. 10: Australopithecus boisei
KNM-ER 406, Australopithecus boisei Ontdekt door Richard Leakey in 1969 nabij Lake Turkana in Kenia. Deze vondst bestaat uit een volledig, intact cranium met de tanden als enig ontbrekend element (Lewin 1987). Geschatte ouderdom is ongeveer 1,7 miljoen jaar. Het breinvolume is ongeveer 510 cc.(zie ook ER 3733)
 
KNM-ER 732, Australopithecus boisei Ontdekt door Richard Leakey in 1970 nabij Lake Turkana in Kenia. Het cranium is vergelijkbaar met dat van OH 5, maar het is kleiner en heeft nog verschillen zoals de afwezigheid van een schedelkam. De geschatte ouderdom is ongeveer 1,7 miljoen jaar. Het breinvolume is ongeveer 500 cc. De meeste experten denken dat er hier sprake is van sexueel dimorfisme, waarbij de vrouw kleiner is dan de man.
 
KGA10-525, Australopithecus boisei Ontdekt door A. Amzaye in 1993 te Konso in Ethiopië (Suwa et al. 1997). Dit fossiel bestaat uit een schedel, incluis de onderkaak. Geschatte ouderdom is 1,4 miljoen jaar. Het breinvolume is geschat op 545 cc. Het fossiel heeft vele kenmerken die specifiek zijn voor boisei, maar het ligt toch in vele opzichten buiten de gekende variatie van deze soort, hetgeen suggereert dat boisei (en mogelijks ook andere hominide soorten) meer variabel waren dan vaak gedacht (Delson 1997).
 
Homo habilis Ontdekt door de Leakeys in de vroege 1960’s te Olduvai Gorge in Tanzania. Enkele fragmentaire individuen werden gevonden (Leakey et al. 1964).

• OH 7, "Jonny's Child", gevonden door Jonathon Leakey in 1960 (Leakey 1961), bestaat uit een onderkaak en 2 craniale fragmenten afkomstig van een kind, en enkele handbotten. Geschatte ouderdom is 1,8 miljoen jaar, en het breinvolume is ongeveer 680 cc.
• OH 8: gevonden in 1960, bestaat uit een bijna volledige set van voetbotten, enkel de achterkant van de hiel en de tenen ontbreken. Geschatte ouderdom is 1,8 miljoen jaar. Deze voeten hebben een mengeling van menselijke en aapachtige kenmerken, maar zijn wel overeenstemmend met een bipedale voortbeweging. (Aiello and Dean 1990)
• OH 13, “Cindy”: gevonden in 1963, bestaat uit een onderkaak en tanden, delen van de bovenkaak en een craniaal fragment. Geschatte ouderdom is 1,6 miljoen jaar. Het breinvolume is ongeveer 650 cc.
• OH 16, “George”: gevonden in 1963, bestaat uit tanden en enkele zeer gefragmenteerde delen van de schedel. (George werd getrappeld door Masai vee voor hij werd gevonden, en veel van de schedel ging verloren.) Geschatte ouderdom is 1,7 miljoen jaar. Het breinvolume is ongeveer 640 cc.

 
OH 24, "Twiggy", Homo habilis Ontdekt door Peter Nzube in 1968 te Olduvai Gorge in Tanzanië. Het fossiel bestaat uit een quasi volledig maar sterk verpletterd cranium en zeven tanden. Het is ongeveer 1,85 miljoen jaar oud en heeft een breinvolume vanongeveer 590 cc.

Fig. 11: KNM-ER 1470 Homo habilis of Homo rudolfensis
KNM-ER 1470, Homo habilis (of Homo rudolfensis?) Ontdekt door Bernard Ngeneo in 1972 te Koobi Fora in Kenia (Leakey 1973). Geschatte ouderdom is 1,9 miljoen jaar. Dit is de meest volledige gekende habilis schedel. De grootte van het brein is ongeveer 750 cc, hetgeen groot is voor habilis. Oorspronkelijk werd dit fossiel gedateerd op 3 miljoen jaar oud, een bevinding die tot veel verwarring leidde daar in die tijd het fossiel ouder was dan enig andere gekende australopitheceen, waarvan men dacht dat habilis afstamde. Een levendig debat over de datering van het fossiel 1470 kwam op gang (Lewin 1987; Johanson & Edey 1981; Lubenow 1992). De schedel is verassend modern in sommige opzichten. De hersendoos is veel groter en minder robuust dan eender welke autralopithecene schedel, en mist ook de grote wenkbrouwbogen die typisch zijn voor Homo erectus. Het aangezicht is echter zeer groot en robuust. Enkele botten van het been werden gevonden binnen enkele kilometers van de vindplaats van 1470, en hiervan word verondersteld dat ze tot dezelfde soort behoren. Het meest volledige, KNM-ER 1481, bestaat uit een volledig linker dijbeen, beide delen van een linker scheenbeen en het onderste eind van een linker kuitbeen. Deze botten zijn vrij goed vergelijkbaar met die van de moderne mens.
 
KNM-ER 1805, "The Mystery Skull", Homo habilis? Ontdekt door Paul Abell in 1973 te Koobi Fora in Kenia (Leakey 1974). Geschatte ouderdom is 1,85 miljoen jaar. Deze vondst bestaat uit een groot deel van een zwaar gebouwd cranium met vele tanden. Het breinvolume is ongeveer 600 cc. Enkele kenmerken, zoals de sagittal crest, zijn typisch voor A. boisei, maar de tanden zijn te klein voor deze soort (Willis 1989; Day 1986). Verschillende onderzoekers hebben het fossiel toegeschreven aan bijna alle mogelijke soorten, maar vele studies komen tot de conclusie dat het fossiel afkomstig is van Homo habilis (e.g. Wood 1991). Een recente cladistische studie plaatste het fossiel buiten Homo en beschouwde het als meer gelijkend op australopitheci, maar niet behorende tot één van de reeds beschreven soorten (Prat 2002).

Fig. 12: KNM-ER 1813
KNM-ER 1813, Homo habilis? Ontdekt door Kamoya Kimeu in 1973 te Koobi Fora in Kenia (Leakey 1974). Dit specimen is gelijkaardig met 1470, maar het is veel kleiner, met een breinvolume van 510 cc. Geschatte ouderdom is tussen 1,8 en 1,9 miljoen jaar. Sommige wetenschappers denken dat dit een geval is van sexueel dimorfisme, anderen denken dat de breinarchitectuur te verschillend is en dat dit fossiel een andere soort in Homo is. Nog anderen denken dat het om een australopitheceen gaat. Zoals de vorige schedel, 1805, hoort deze bij de “Suspense Account” (Willis 1989).
 
Stw 53, Homo habilis? Ontdekt door Alun Hughes in 1976 te Sterkfontein in Zuid-Afrika (Hughes & Tobias 1977). Geschatte ouderdom is 1,5 tot 2 miljoen jaar. Deze vondst bestaat uit enkele cranium fragmenten incluis tanden. Vele stenen werktuigen werden in dezelfde laag gevonden.
 
OH 62, "Dik-dik hominid", Homo habilis Ontdekt door Tim White in 1986 te Olduvai Gorge in Tanzanië (Johanson & Shreeve 1989; Johanson et al. 1987). Geschatte ouderdom is 1,8 miljoen jaar. De vondst bestaat uit schedeldelen, armdelen, beenbotten en tanden. Bijna alle kenmerken van de schedel gelijken sterk op habilis fossielen zoals OH 24, ER 1813 en ER 1470, eerder dan op de autralopithecene fossielen. Maar de geschatte hoogte is zeer klein, vermoedelijk rond de 105 cm, en de armen zijn zeer lang in verhouding met de benen. Dit zijn autralopithecene kenmerken, en in feite zijn de skeletbotten zeer vergelijkbaar met deze van Lucy. Deze vondst is veelzeggend daar het de enige fossiele vondst is waarbij de botten van de ledematen met zekerheid toegewezen zijn aan habilis. Door de kleine grootte van het specimen, betreft het hier bijna zeker een vrouw. Zoals ook het geval is bij de australopitheci, zijn de mannelijke individuen aanzienlijk groter.

Fig. 13: OH 65, Homo habilis
OH 65, Homo habilis Ontdekt in 1995 te Olduvai Gorge in Tanzanië. Dit fossiel bestaat uit een volledige bovenkaak en een gedeelte van de onderste deel van het aangezicht, gedateerd op 1,8 miljoen jaar. Gelijkenissen met het fossiel ER 1470 deden de ontdekkers suggereren dat OH 65 zou leiden tot een reclassificatie van de habilis fossielen. (Blumenschine et al. 2003; Tobias 2003)

Fig. 14: Homo erectus van Java
Trinil 2, "Java Man", "Pithecanthropus I", Homo erectus (vroeger Pithecanthropus erectus) Ontdekt door Eugene Dubois in 1891 nabij Trinil op het Indonesische eiland Java. De ouderdom is onzeker, maar wordt geschat op 700 000 jaar. Deze vondst bestaat uit een plat, zeer dik schedeldak en enkele tanden (die mogelijks behoren tot Orang-oetangs). Het jaar erop werd een dijbeen gevonden, ongeveer 12 meter verder (Theunissen 1989). Het breinvolume is ongeveer 940 cc. Het dijbeen is volledig modern, en vele wetenschappers denken dat dit bot behoort tot een moderne mens.

Fig. 15: Homo erectus van China
"Peking Man Site", Homo erectus (vroeger Sinanthropus pekinensis) Tussen 1929 en 1937 werden 14 gedeeltelijke craniums, 11 onderkaken, vele tanden, enkele skeletbotten en een groot aantal stenen werktuigen gevonden in de Lower Cave bij Locality 1 van de Peking Man site te Zhoukoudian (voorheen Choukoutien), nabij Beijing (voorheen Peking), in China. De geschatte ouderdom van deze vondst is tussen 500 000 en 300 000 jaar. (Enkele fossielen van moderne mensen werden ook ontdekt in de Upper Cave op dezelfde site in 1933.) De meest complete fossielen, allemaal hersendozen of schedeldaken, zijn:

• Schedel III, ontdekt te Locus E in 1929, is afkomstig van een adolescent of jongere met een breinvolume van 915 cc.
• Schedel II, ontdekt te Locus D in 1929 maar pas erkend in 1930, is een adult of adolescent met een breinvolume van 1030 cc.
• Schedels X, XI en XII (ook wel genoemd LI, LII and LIII) werden ontdekt te Locus L in 1936. Men denkt dat ze afkomstig zijn van een adulte man, een adulte vrouw en een jonge adult, met breinvolumes van respectievelijk 1225 cc, 1015 cc en 1030 cc. (Weidenreich 1937)
• Schedel V: twee craniale fragementen die werden ontdekt in 1966, passen met (modellen van) twee andere fragmenten die gevonden werden in 1934 en 1936. Ze vormen samen een schedeldak met een breinvolume van 1140 cc. Deze delen werden gevonden op een hoger gelegen terreingedeelte en blijken meer modern te zijn dan de andere schedeldaken (Jia & Huang 1990).

 
Het grootste deel van het onderzoek naar deze fossielen werd gedaan door Davidson Black tot zijn dood in 1934. Franz Weidenreich zette zijn werk voort en bestudeerde de fossielen tot zijn vertrek uit China in 1941. De originele fossielen verdwenen in 1941 tijdens het transport naar de Verenigde Staten (voor het veiligstellen tijdens WOII), maar zeer goede modellen en beschrijvingen zijn bewaard gebleven. Sinds de oorlog zijn andere erectus fossielen gevonden op deze en andere sites in China.
 
Sangiran 2, "Pithecanthropus II", Homo erectus Ontdekt door G.H.R. von Koenigswald in 1937 te Sangiran op het Indonesische eiland Java. Dit fossiel is een breindoos dat veel gelijkenis vertoont met het eerste Java Man schedeldak, maar vollediger en kleiner is, met een breinvolume van slechts ongeveer 815 cc.
 
OH 9, “Chellean Man”, Homo erectus Ontdekt door Louis Leakey in 1960 te Olduvai Gorge in Tanzanië (Leakey 1961). Geschatte ouderdom is ongeveer 1,5 miljoen jaar. De vondst bestaat uit een gedeeltelijke breindoos met massieve wenkbrouwbogen en een breinvolume van 1065 cc.
 
OH 12, "Pinhead", Homo erectus Ontdekt door Margaret Cropper in 1962 te Olduvai Gorge in Tanzanië. Het is vergelijkbaar met OH 9, maar minder volledig en kleiner, met een geschat breinvolume van slechts 750 cc. De geschatte ouderdom ligt tussen 800 000 en 1 200 000 jaar. Anton (2004) heeft nog enkele deeltjes van deze schedel gevonden, maar het blijft vrij fragmentair.

Fig. 16: Sangiran 17
Sangiran 17, "Pithecanthropus VIII", Homo erectus Ontdekt door Sastrohamidjojo Sartono in 1969 te Sangiran op Java. Deze vondst bestaat uit een volkomen compleet cranium, met een breinvolume van ongeveer 1000 cc. Dit is het meest complete erectus fossiel uit Java. De schedel is zeer robuust, met een lichtelijk uitstekend gezicht en grote uitstekende kaakbeenderen. Het wordt verondersteld ongeveer 800 000 jaar oud te zijn, maar een recente datering schat de ouderdom veel hoger als ongeveer 1,7 miljoen jaar. Als deze laatste datering klopt, betekent dit dat Homo erectus veel vroeger uit Afrika migreerde dat voorheen gedacht.

Fig. 17: KNM-ER 3733
KNM-ER 3733, Homo erectus (or Homo ergaster) Ontdekt door Bernard Ngeneo in 1975 te Koobi Fora in Kenia. Geschatte ouderdom is ongeveer 1,7 miljoen jaar. Deze imposante vondst bestaat uit een bijna compleet cranium. Het breinvolume is ongeveer 850 cc, en de gehele schedel is vergelijkbaar met de Peking Man fossielen. De ontdekking van dit fossiel in dezelfde aardlaag als het fossiel ER 406 gaf de genadeslag aan de één-soort hypthese. Deze hypothese stelt dat er in de geschiedenis nooit meer dan één hominide soort tegelijk op aarde voorkwam. (Leakey & Walker 1976)

Fig. 18: Turkana jongen
KNM-WT 15000, "Turkana jongen", Homo erectus (of Homo ergaster) Ontdekt door Kamoya Kimeu in 1984 te Nariokotome nabij Lake Turkana in Kenia (Brown et al. 1985; Leakey & Lewin 1992; Walker & Leakey 1993; Walker & Shipman 1996). Dit is een bijna complete skelet van een 11 of 12 jarige jongen, met de handen en voeten als enige grote ontbrekende delen. (Sommige wetenschappers denken dat erectus op jongere leeftijd volwassen werd, en dat de jongen ongeveer 9 jaar oud was (Leakey & Lewis 1992).) Het is het meest complete gekende specimen van erectus; en ook het oudste, namelijk 1,6 miljoen jaar oud. Het breinvolume is 880 cc, en geschat wordt dat het breinvolume 910 cc zou zijn bij maturiteit. De jongen was 160 cm groot, en zou ongeveer 185 cm zijn geworden als volwassene. Dit is verassend groot, en wijst op de mogelijkheid dat vele erectus vertegenwoordigers even groot waren als moderne mensen. Met uitzondering van de schedel, is dit skelet heel gelijkend op dat van moderne jongens, ook al zijn er enkele kleine verchillen. Het meest opvallende verschil is dat de holtes in de wervels, langs waar het ruggenmerg loopt, slechts de helft van de oppervlaktedoorsnede hebben van die bij moderne mensen. Eén verklaring hiervoor zou zijn dat de jongen de fijne motorische controle niet bezat die wij hebben in de thorax om de spraak te controleren, implicerend dat hij allesbehalve een even vloeiende spreker was als moderne mensen (Walker and Shipman 1996).

Fig. 19: Homo georgicus
D2700, Homo georgicus Ontdekt in 2001 te Dmanisi in Georgië. Geschatte ouderdom is 1,8 miljoen jaar. De vondst bestaat uit een bijna volledige schedel, incluis een onderkaak (D2735) die bij hetzelfde individu hoort (Vekua et al. 2002, Balter & Gibbons 2002). Met een volume van ongeveer 600 cc is dit de kleinste en meest primitieve hominide schedel ooit ontdekt buiten Afrika. Deze schedel en twee andere schedels die in de buurt gevonden werden, vormen een bijna perfecte overgangsreeks tussen H. habilis en H. ergaster.

Fig. 20: ATD6-69
ATD6-69, Homo antecessor? Ontdekt te Atapuerca in Spanje. Dit fossiel is een gedeeltelijk aangezicht van een kind dat vermoedelijk tussen de 10 en 11,5 jaar oud was. Het fossiel is meer dan 780 000 jaar oud. (Bermudez de Castro et al. 1997)

Fig. 21: Mauer kaak
"Heidelberg Man", "Mauer kaak", Homo sapiens (archaisch) (ook gekend als Homo heidelbergensis). Ontdekt door werklieden in een grindgroeve in 1907 nabij Heidelberg in Duitsland. Geschatte ouderdom is tussen 400 000 en 700 000 jaar. Deze vondst bestaat uit een onderkaak met een terugspringende kin en met alle tanden aanwezig. De kaak is extreem groot en robuust, zoals die van Homo erectus, maar de tanden zijn aan de kleine kant voor een erectus. Vaak wordt dit fossiel geclassificeerd als Homo heidelbergensis, maar het wordt ook soms beschouwd als een Europsese H. erectus.

Fig. 22:  Kabwe
"Rhodesian Man", "Kabwe", Homo sapiens (archaisch) (Homo rhodesiensis) Ontdekt door een arbeider in 1921 te Broken Hill in Northern Rhodesia (nu Kabwe in Zambia) (Woodward 1921). Het gaat om een compleet cranium dat zeer robuust is, met grote wenkbrouwbogen en een terugwijkend voorhoofd. Geschatte ouderdom is tussen 200 000 en 125 000 jaar. Het breinvolume is ongeveer 1280 cc.

Fig. 23: Arago XXI
Arago XXI,"Tautavel Man", Homo sapiens (archaïsch) (ook gekend als Homo heidelbergensis) Ontdekt te Arago in Zuid Frankrijk in 1971 door Henry de Lumley. Geschatte ouderdom is 400 000 jaar. Het fossiel bestaat uit een vrijwel volledig gezicht, met 5 kiezen en een deel van de breindoos. Het breinvolume was ongeveer 1150 cc. De schedel heeft zowel kenmerken van archaïsche Homo sapiens als van Homo erectus, waartoe dit fossiel soms wordt gerekend.

Fig. 24: Petralona 1
Petralona 1, Homo sapiens (archaïsch) Ontdekt door dorpelingen te Petralona in Griekenland in 1960. Geschatte ouderdom is 250 000- 500 000 jaar. Het fossiel kan ook beschouwd worden als een late Homo erectus, en heeft tevens enkele Neanderthaler kenmerken. Het breinvolume is 1220 cc, hetgeen groot is voor erectus maar klein voor sapiens. Het gezicht is groot met opvallend wijde kaken. (Day 1986)

Fig. 25: Atapuerca 5
Atapuerca 5, Homo sapiens (archaisch) Ontdekt door Juan-Luis Arsuaga in de Sima de los Huesos ("put met botten") op de site van de Atapuerca grot in Noord-Spanje in 1992 en 1993. Het fossiel is ongeveer 300 000 jaar oud, met een breinvolume van ongeveer 1125 cc. Het aangezicht is breed met een enorme nasale opening, en lijkt op de Neanderthalers in sommige opzichten, maar in andere niet. Dit is de meest complete voor-moderne schedel in het gehele hominide fossielen bestand (Arsuaga et al. 1993; Johanson & Edgar 1996).

Fig. 26: Feldhofer, neanderthaler
Feldhofer, Neanderthaler 1, Homo  neanderthalensisOntdekt door Johann Fuhlrott in 1856 in een kleine grot bij Feldhofer in de Neander Vallei in Duitsland. De vondst bestaat uit een schedeldak, dijbeenderen, een deel van de pelvis, enkele ribben en enkele arm- en schouderbotten. Het onderste deel van de linkerarm was gebroken tijdens het leven van de eigenaar, waardoor de botten van de linkerarm kleiner zijn dan deze van de rechterarm. Fuhlrott zag de vondst als een primitieve mens, maar de Duitse gevestigde orde geleid door Rudolf Virchow verwierp dit beeld, en beweerde foutief dat het hier gaat om een zieke moderne mens (Trinkaus & Shipman 1992). In 1999 werd de originele site herontdekt, en extra botten van hetzelfde specimen werden gevonden. [3]
 
"Spy 1 en 2", Homo neanderthalensisOntdekt door Marcel de Puydt en Max Lohest in 1886 in de Grotto van Spy (uitgesproken: spie) d'Orneau in België. Geschatte ouderdom is 60 000 jaar. Deze vondst bestaat uit twee bijna volledige skeletten. De excellente beschrijvingen van de skeletten bevestigden dat deze zeer oud waren, en ontkrachtte grotendeels het idee dat de Neanderthaler vorm een pathologische aandoening was, maar concludeerde ook onjuist dat Neanderthalers met gebogen knieen liepen.
 
"Krapina Site", Homo neanderthalensisOntdekt door Dragutin Gorjanovic-Kramberger in 1899 nabij Krapina in Kroatië. Deze site bevatte belangrijke overblijfselen van 2 tot 3 dozijn individuen, en tanden en kaakfragmenten van enkele dozijnen meer. Wanneer Gorjanovic zijn resultaten publiceerde in 1906, bevestigde hij voor eens en voor altijd dat Neanderthalers geen pathologische moderne mensen waren.

Fig. 27: oude man, Homo neanderthalensis
"Old Man", Homo neanderthalensisOntdekt door Amedee en Jean Bouyssonie in 1908 nabij La-Chapelle-aux-Saints in Frankrijk.Het is ongeveer 50 000 jaar oud, met een breinvolume van 1620 cc. Dit bijna volledige skelet is gerecontrueerd door Marcellin Boule, die een invloedrijke paper schreef over de vondst, waarin uiteindelijk zeer veel conclusies volledig verkeerd waren. Hij overdreef de aapachtige kenmerken van het fossiel, waarmee hij het stereotiepe beeld versterkte – dat zou blijven bestaan voor tientallen jaren -  van een voorover buigende aapachtige man,  voruit schoffelend met gebogen knieen. Het specimen was ongeveer tussen 30 en 40 jaar oud wanneer het stierf. Het had een herstelde gebroken rib, ernstige arthritis aan de heup, ondernek, rug en schouders, en had de meeste kiezen verloren. Het feit dat hij zolang overleefde wijst erop dat Neanderthalers een complexe sociale structuur hadden.
 
"Shanidar Site", Homo neanderthalensisRalph Solecki ontdekte tussen 1953 en 1960 9 Neanderthaler skeletten bij de Shanidar grot in Irak. Men denkt dat ze tussen 70 000 en 40 000 jaar oud zijn. Één van hen, Shanidar 4, was blijkbaar begraven met offers en bloemen (althans zo werd het geïnterpreteerd). In 1971 schreef Solecki een boek, “Shanidar, de Eerse Bloemen Mensen”, en keerde hiermee de vroegere stereotiepen van halfmenselijke bruten om. Een ander skelet, Shanidar 1, was gedeeltelijk blind, kreupel en had maar één arm. Het feit dat hij kon overleven is ook een bewijs van een complexe sociale structuur.
 
"Saint-Cesaire Neandertal", Homo  neanderthalensisOntdekt door Francois Leveque in 1979 nabij het dorp Saint-Cesaire in Frankrijk. Het bestaat uit een sterk verpletterd skelet. De schedel was voor het grootste deel compleet, met enkel de achterkant van het cranium afwezig. Het fossiel is gedateerd op een ouderdom van ongeveer 35 000 jaar, en is één van de laatst gekende Neanderthalers. De vondst was interessant omdat op de vindplaats ook werktuigen gevonden werden die voorheen verondersteld werden bij de Cro-Mangnon cultuur te behoren, in plaats van bij de normale “toolkit” van de Neanderthalers.

Fig. 28: Homo floresiensis
LB1, "Hobbit", Homo floresiensisIn 2003 ontdekt door een Australisch-Indonesisch team aan de Liang Bua grot op het Indonesische eiland Flores. De vondst bestaat uit een bijna volledige schedel en een gedeeltelijk skelet bestaande uit botten van het been, delen van het bekken, handen en voeten, en enkele andere fragmenten. LB1 was een adult, waarschijnlijk vrouwelijk, ongeveer 1 meter groot, met een extreem klein breinvolume van 417 cc. De schedel heeft mens-achtige tanden met een terugwijkend voorhoofd en geen kin. Het fossiel is 18 000 jaar oud en werd gevonden samen met stenen werktuigen. Men denkt dat deze soort een dwergvorm is van Homo erectus (Brown et al. 2004; Morwood et al. 2004; Lahr & Foley 2004).
 

Fig. 29: Cro-Magnon, Homo sapiens
"Cro-Magnon Site", Homo sapiens (modern)Ontdekt door arbeiders in 1868 te Cro-Magnon in Frankrijk. Geschatte ouderdom is 30 000 jaar. Op de site werden 5 begraven individuen gevonden, waarbij ook stenen werktuigen, ingekerfde rendiergeweien, ivoren hangertjes en schelpen werden gevonden. De Cro-Magnons leefden in Europa tussen 35 000 en 10 000 jaar geleden. Ze zijn quasi identiek aan moderne mensen, zijnde groot en gespierd, maar iets robuuster dan de meeste moderne mensen. Ze waren getalenteerde jagers, werktuigmakers en kunstenaars, bekend voor de grotschilderingen op plaatsen zoals Lascaux, Chauvet en Altamira.
 
SamenvattingEr zijn enkele duidelijke trends (die noch continu noch uniform waren) van vroege australopitheci tot recente mensen: toenemend breinvolume, toenemende lichaamsgrootte, toenemend gebruik van werktuigen en de sophisticatie hiervan, afnemende grootte van de tanden, afnemende robuustheid van het skelet. Er zijn geen duidelijke afbakeningen tussen sommige latere australopitheci en sommige vroegere Homo vertegenwoordigers, tussen erectus en archaïsche sapiens, of archaïsche sapiens en moderne sapiens.Creationist Wayne Jackson citeert de paragraaf hier links in een online artikel . Lees mijn reactie hier. Ondanks dit alles is er weinig consensus over hoe onze afstammingsboom er juist uitziet. Iedeeen aanvaardt dat de robuuste australopitheci (aethiopicus, robustus en boisei) geen rechtstreekse voorouders zijn van ons, en dus een tak vormen van de hominiden die geen afstammelingen heeft nagelaten. Of H. habilis afstamt van A. afarensis, africanus, van beide of van geen van de twee, is nog altijd onderwerp van discussie. Het is mogelijk dat geen enkele van de nu gekende australopitheci onze voorouder is.Het voorbije decennium zijn enkele nieuwe genera en soorten ontdekt (Ar. Ramidus, Au. Bahrelghazali, Au. Garhi, Orrorin, Kenyanthropus, Sahelanthropus) en is nog geen consensus bereikt over hun relatie met elkaar en met mensen. Het wordt algemeen aanvaard dat Homo erectus afstamde van Homo habilis (of op zijn minst enkele van de fossielen die toegeschreven worden aan habilis), maar de verwantschappen tussen erectus, sapiens en de Neanderthalers zijn nog niet opgehelderd.
Voetnoten

1. Anatomische uitleg: het foramen magnum is de opening in de schedel waardoor het ruggenmerg gaat. Bij apen ligt deze opening aan de achterkant van de schedel, omwille van hun viervoetige houding. Bij mensen ligt ze aan aan de basis van de schedel omdat onze kop rust op de top van een verticale ondersteuning (ons lichaam). Bij autralopitheci is het foramen magnum ook meer naar de basis toe dan bij apen, maar niet altijd zo ver als bij mensen.
2. Steeds meer onderzoekers plaatsen de soorten aethiopicus, robustus en boisei in het genus Paranthropus.
3. Er waren eigenlijk twee eerdere Neanderthaler vondsten. Een gedeeltelijk cranium van een 2,5 jaar oud kind, gevonden in 1829 in België, werd niet erkend tot 1936. Een adult cranium, gevonden op Gibraltar in 1848, lag onder het stof in een museum tot het erkend werd als een Neanderthaler in 1864.