Wat is evolutie?

Dominique Adriaens
Docent Vakgroep Biologie, Hoofd onderzoeksgroep 'Evolutionaire Morfologie Vertebraten'

Dit is een kleine vraag, maar met een antwoord dat niet zo klein is. Maar om het in één korte definitie te gieten, kan je evolutie (en dan bedoel ik de evolutie die dieren en planten en zo kennen) beschrijven waarbij het voldoet aan de volgende eigenschappen:

  • het is een natuurlijk proces dat aan de basis ligt van het ontstaan van soorten organismen (planten, dieren, bacteriën, schimmels, ... en mensachtigen);
  • het is het eindresultaat van twee tegenwerkende natuurlijke krachten: variatie en selectie;
  • natuurlijke variatie ontstaat door het spontaan optreden van foutjes in de genetische code (zogenaamde mutaties);
  • de selectie gebeurt door een combinatie van natuurlijke omgevingsomstandigheden die overleefbaar of schadelijk kunnen zijn voor een bepaald organisme (dus natuurlijke selectie);
  • door natuurlijke selecties worden bepaalde mutaties overgedragen naar een volgende generatie, terwijl andere niet. De kans dat een mutatie wordt overgedragen, is afhankelijk van de mate waarin die mutatie een invloed heeft op het voortplantingssucces (een mutatie die er bijvoorbeeld zou voor zorgen dat een organisme blind zou zijn, zou de kans sterk doen afnemen dat een partner zou gevonden worden om zich mee voort te planten);
  • het proces van mutatie en natuurlijke selectie, met het ontstaan van nieuwe soorten als gevolg, is een proces dat zich over meerdere generaties spreidt (en dus soms over miljoenen jaren maar soms ook sneller).
  • Evolutie is niet doelgericht (een organisme evolueert dus niet naar een bepaald einddoel). Bvb. een vogel is niet geëvolueerd om te kunnen vliegen, maar dankzij het evolutief ontstaan van vleugels zijn vogels in staat geweest om te kunnen vliegen.

 
 
Over elk van die punten kan er veel dieper op ingegaan worden, en zijn er talrijke finesses die hier niet toegelicht worden. Maar deze beperkte set aan criteria geven toch een algemeen beeld van wat evolutie nu juist is.