Hoe openbaar zijn Darwins gegevens en bevindingen?

Geerdt Magiels
onafhankelijke onderzoeker

Wetenschap is pas die naam waard als alle betrokken informatie openbaar wordt gemaakt en voor iedereen ter kritische inzage ligt. Onderzoekers die in hun kelder geheimzinnige experimenten uitvoeren waar niemand mag bij zijn, die beweren dat ze een eeuwigbewegende motor hebben uitgevonden maar hem niet door derden laten testen, of die zeggen voorwerpen te kunnen verplaatsen zonder ze aan te raken, zijn geen wetenschappers maar tovenaars. Je komt ze dan ook tegen in boeken van Harry Potter en niet in wetenschappelijke tijdschriften.

Ondertussen in Cambridge
Van Darwin is zowat alles bewaard gebleven. Ook zijn aantekenschriftjes en notaboekjes worden voor publicatie voorbereid. Wie in de Cambridge Library op zoek gaat naar manuscripten van Darwin krijgt toegang tot dozen met knipsels, notities op de achterkant van omslagen, kriebels en droedels, verzameld en gelabeld door Darwin naar hun bron, de datum van ontvangst, het hoofdstuk waarin het een plaats moest vinden,…
Darwin heeft buiten zijn boeken nog zeer veel publicaties op zijn naam heeft staan. Darwin begaf zich op het publieke forum. Darwin publiceerde aan hoog tempo is zeer uiteenlopende tijdschriften over zeer uiteenlopende onderwerpen: 152 in totaal, over zoölogie, botanie, paleontologie, geologie, ethologie en zelfs meteorologie. Niets natuurlijks was voor hem oninteressant.
Onder andere veel publicaties in Nature, toen ook al het boegbeeld en discussieplatform van het wetenschappelijk onderzoek. Darwin vraagt bijvoorbeeld expliciet naar statistisch gevalideerd onderzoek naar de leersnelheid bij zwarte en blanke kinderen. ‘Werkt onderwijs op het individu, of heeft het ook invloed op een heel ras?’ ‘Is er een verschil in intelligentie tussen kinderen van hoger opgeleide of niet opgeleide ouders?’. Hij denkt ook na over de methodes die de wetenschap gebruikt en reageert ook gevat en krachtig tegen nodeloze vivisectie.
Ook hij had wel eens ideeën die achteraf niet juist gebleken zijn, maar hij stapte ermee in de intellectuele boksring en liet de discussie over feiten en argumentatie zijn werk doen. Zijn idee van pangenesis werd door (zijn neef) Galton afgeschoten.
Daarnaast zijn ook zijn notitieboeken teruggevonden, zijn ‘Atoma-schriftjes’ waarin hij aantekeningen maakte voor de dingen die hij later in zijn hoofdwerk zouden verwerken. Zijn intellectuele groei en de langzame ontwikkeling van zijn theorie en de empirische bewijzen daarvoor zijn dan ook netjes te reconstrueren.

Zelfgezochte afzondering
De evolutietheorie is in de honderd jaar sinds Darwin ze voor het eerst aan het papier toevertrouwde, het werkterrein van duizenden biologen en genetici, en recent ook steeds meer psychologen, sociologen en filosofen, die samen het veld van de evolutiebiologie verder uitbouwen en uitkammen. Dat gebeurt op het internationale forum dat daarvoor bestaat: tijdschriften, congressen en universitaire leerstoelen. Werk en leven van Darwin wordt in toenemende mate onderzocht en beschreven, het verzamelde werk is ondertussen bijna helemaal gepubliceerd en voor iedereen die dat wil toegankelijk. Ook op het wereldwijde web.