Evolutie is moeilijk waarneembaar omdat het proces zich meestal afspeelt op tijdsschalen die verschillende ordes groter zijn dan deze van een mensenleven. We kunnen het bijvoorbeeld vergelijken met de bewegingen van de aardplaten. Zoals we de beweging van de aardplaten niet zomaar kunnen waarnemen, kan men het evolutieproces in de dagdagelijkse omgeving niet zomaar zien gebeuren. Dit neemt niet weg dat er duidelijke, ondubbelzinnige aanwijzingen beschikbaar zijn. Voor het bewegen van aardplaten is vulkanisme is duidelijke aanwijzing. Vergelijkbare aanwijzingen voor evolutie hebben twee aarden.
Fig. 1: Fossielen bieden een terugblik op het vroegere leven op aarde
Vooreerst zijn er fossielen, die een terugblik geven van vroeger leven op aarde. Fossielen geven weer dat het leven op aarde een lange geschiedenis kent, waarbij verschillende dieren en planten momenten van glorie en van catastrofen kenden. Denk maar aan het tijdperk van de dinosauriërs. Men kan duidelijk verwantschappen tussen deze organismen, hun tijdgenoten, hun voorouders en de organismen die nog steeds leven reconstrueren. Ze maken allen als het ware deel uit van een evolutionaire parade. Soms laten fossielen zelfs toe een glimp van deze parade te reconstrueren, zodat evolutie op lange tijdsschalen toch een beetje zichtbaar wordt. Dat het leven op aarde deel uitmaakt van een evolutionaire parade wordt door de moleculaire biologie bevestigd. Het onderzoek van genetisch materiaal en geproduceerde eiwitten laat toe afstammelingverbanden van huidige soorten te documenteren.
Bert Van Bocxlaer
Universiteit Gent, paleontologie