Deze tekst werd vertaald met toestemming van de auteur. De oorspronkelijke Engelse versie is te vinden op http://www.anth.ucsb.edu/projects/human/epfaq/evpsychfaq_full.html
Neen! Het is een gangbare misvatting dat de EAO te maken heeft met aspecten van het verleden die verschillen van het heden. In feite slaat de EAO op die aspecten uit het verleden onafhankelijk van het feit of ze nu al dan niet te maken hebben met aspecten uit het heden. Elk levend wezen zal in de meeste van de aspecten van zijn huidige leefomgeving nauw aansluiten bij zijn EAO. Anders zou de soort uitsterven. Als de huidige omgeving te veel verschilt van de EAO, dan zal dit wezen uitsterven, vermits de functies die het wezen kan uitvoeren, niet zullen volstaan om overleving en voortplanting te verzekeren.
Er zijn heel wat gewone feiten uit het verleden waarvan we weten dat ze waar zijn (en die het ook zijn in het heden): er was zwaartekracht, zonlicht, zuurstof, planten, dieren, parasieten, mensen, ouders, broers en zusters, partners, rotsen, stokken, bomen, gezichten, enz., enz. We weten ook dat vrouwen in verwachting raakten en mannen niet. Dit feit over de EAO op zich vormt de basis voor veel onderzoek over de paarstrategie zowel bij mensen als bij andere dieren. Zwangerschap veroorzaakt talrijke kosten, en we verwachten daarom dat de vrouwelijke leden van vele diersoorten veel kieskeuriger zullen zijn over alle aspecten van het paargedrag dan mannelijke. Deze voorspelling wordt sterk empirisch ondersteund zowel bij mensen als bij andere dieren.
Er zijn ook verschillende aspecten van de menselijke EAO die verschillen van het huidige milieu waarin mensen leven. We weten ook dat de bevolkingsdichtheid veel lager was dan nu, dat veel maatschappijen hoogstwaarschijnlijk op verwantschap gebaseerd waren, en dat kindersterfte vermoedelijk veel hoger was dan nu. Het duurde nochtans toch meer dan twaalf jaar vooraleer mensen seksueel volwassen werden en vaders waren minder zeker van hun vaderschap dan moeders van hun moederschap (zoals ze vandaag nog steeds zijn, in de afwezigheid van een genetische vaderschapstest). Deze laatste feiten vormen de basis voor een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek over de verschillende opvoedingsbijdrage van vaders en moeders. Menselijke wezens vergen immens veel investering vooraleer ze seksueel volwassen worden. Wanneer ouders de helft van hun kinderen zien sterven, moeten zij in staat zijn hun inspanningen te richten op de meest gezonde, meest levensvatbare nakomelingen. Evenzo zullen mannen hun inspanningen waarschijnlijk hebben voorbestemd voor het nakomelingschap dat waarschijnlijk van henzelf is. Deze beide hypothesen werden in belangrijke mate gestaafd door onderzoek zowel bij mensen als bij andere dieren.
Het EAO concept is een essentieel en logisch noodzakelijk onderdeel van de theorie van de natuurlijke selectie. We hebben longen omdat er in het verleden een zuurstofrijke atmosfeer was. Wanneer onze atmosfeer plots verdwijnen, zouden we nog steeds longen hebben, maar ze zouden ons niet meer van nut zijn. Als we werkelijk niets over het verleden zouden kunnen zeggen, zouden we het hele idee van aanpassing moeten opgeven. Gelukkig verdienen archeologen, paleontologen, paleoanthropologen, historici, detectives en kosmologen allemaal de kost met de studie van het verleden, zodat het probleem blijkbaar niet onoverkomelijk is.