Deze tekst is vertaald uit het Engels met toestemming van de auteur. De oorspronkelijke tekst bevindt zich op http://www.talkorigins.org/faqs/evolution-fact.html
Als niet-biologen spreken over biologische evolutie verwarren ze vaak twee verschillende aspecten van de definitie. Enerzijds is er de vraag of moderne organismen al dan niet geëvolueerd zijn uit oudere ancestrale organismen of indien moderne soorten doorgaan met veranderen over de tijd heen. Anderzijds zijn er vragen over het mechanisme van de waargenomen veranderingen... hoe vond evolutie plaats? Biologen beschouwen het bestaan van biologische evolutie als een feit. Het kan vandaag aangetoond worden en het historische bewijsmateriaal is indrukwekkend. Echter, biologen geven grif toe dat ze minder zeker zijn van het exacte mechanisme van evolutie; er zijn verschillende theorieën over het mechanisme van evolutie.
Stephen J. Gould kon het niet beter beschrijven: In het Amerikaanse taalgebruik, betekent 'theorie' vaak 'onvolmaakt feit' — deel van een hiërarchie van vertrouwen die bergafwaarts gaat van feit tot theorie tot hypothese tot gissing. Vandaar de kracht van het creationistische argument: evolutie is 'slechts' een theorie en er woedt nu een intens debat over vele aspecten van de theorie. Als evolutie slechter is dan een feit, en wetenschappers kunnen het niet eens raken over de theorie, welk vertrouwen kunnen we er dan in hebben? Inderdaad, president Reagan herhaalde dit argument voor een evangelische groepering in Dallas wanneer hij zei (in wat ik van ganser harte hoop dat het campagne retorika was): 'Wel, het is een theorie. Het is slechts een wetenschappelijke theorie — dat wil zeggen, niet aangenomen in wetenschappelijke kringen om zo onfeilbaar te zijn als het ooit geweest is.' Uiteraard is evolutie een theorie. Het is ook een feit. En feiten en theorieën zijn verschillende dingen, geen treden op een hiërarchische ladder van stijgende zekerheid. Feiten zijn 's werelds gegevens. Theorieën zijn structuren van ideeën die feiten uitleggen en interpreteren. Feiten verdwijnen niet wanneer wetenschappers rivaliserende theorieën beargumenteren om die uit te leggen. Einsteins theorie van de zwaartekracht verving die van Newton in de vorige eeuw, maar appelen hielden halverwege geen halt, in afwachting van het resultaat. En mensen evolueerden uit aapachtige voorouders of ze dat nu deden via Darwin’s voorgestelde mechanisme of door een ander nog te ontdekken. Daarenboven, "feit" betekent niet "absolute zekerheid”; er bestaat zo geen beest in een opwindende en complexe wereld. De uiteindelijke bewijzen van logica en wiskunde vloeien afgeleid voort uit opgegeven premisen en bereiken zekerheid enkel doordat ze niet over de empirische wereld gaan. Evolutionisten maken geen aanspraak op onvergankelijke kennis, hoewel creationisten dat vaak doen (en dan vallen ze ons ten onrechte aan voor een argumentstijl die zij zelf verkiezen). In wetenschap kan "feit" slechts betekenen "In zulke hoge mate bevestigd dat het pervers zijn om tussentijdse instemming te weerhouden.” Ik veronderstel dat appelen morgen kunnen beginnen opstijgen, maar die mogelijkheid verdient niet evenveel tijd in wetenschappelijke klaslokalen. Evolutionisten zijn vanaf het begin zeer duidelijk geweest over het onderscheid feit en theorie, gewoonweg omdat we steeds erkend hebben hoe ver we staan in de mechanismen (theorie) door dewelke evolutie (feit) werkt volledig te begrijpen. Darwin benadrukte onophoudelijk het onderscheid tussen zijn twee grote maar losstaande prestaties; evolutie als feit vaststellen, en de theorie – natuurlijke selectie - voorstellen om het mechanisme van evolutie uit te leggen. - Stephen J. Gould, " Evolution as Fact and Theory"; Discover, mei 1981
Gould verkondigt de overheersende mening binnen de wetenschappelijke gemeenschap. Met andere woorden, de experten betreffende evolutie beschouwen het als een feit. Dit is geen idee dat bij Gould ontstond zoals de volgende citaten aangeven:
Laat me proberen kristalhelder voor te stellen wat er zonder redelijke twijfel is vastgesteld, en wat verder onderzoek nodig heeft, over evolutie. Evolutie als een proces dat zich steeds heeft voorgedaan in de geschiedenis van de aarde kan alleen in twijfel worden getrokken door diegenen die ontwetend zijn over de bewijzen of die resistent zijn tegen bewijsmateriaal, omwille van emotionele blokkades of onverbloemde schijnheiligheid. Daarentegen, de mechanismen die evolutie tot stand brengen behoeven zeker onderzoek en verduidelijking. Er zijn geen alternatieven voor evolutie als geschiedenis die kritisch onderzoek kunnen weerstaan. Toch leren we voortdurend nieuwe en belangrijke feiten over evolutionaire mechanismen.
- Theodosius Dobzhansky "Nothing in Biology Makes Sense Except in the Light of Evolution", American Biology Teacher vol. 35 (maart 1973) heruitgegeven in Evolution versus Creationism, J. Peter Zetterberg ed., ORYX Press, Phoenix AZ 1983
Tevens:
Het wordt tijd dat studenten van evolutionaire processen, zeker degene die verkeerdelijk geciteerd en gebruikt werden door creationisten, om duidelijk te stellen dat evolutie een feit is, geen theorie, en dat wat ter sprake is binnen biologie kwesties zijn van details over het proces en het betrekkelijk belang van verschillende evolutionaire mechanismen. Het is een feit dat de aarde met vloeibaar water meer dan 3.6 miljard jaren oud is. Het is een feit dat cellulair leven al gedurende minstens de helft van deze periode aanwezig is en dat georganiseerd meercellig leven ten minste 800 miljoen jaren oud is. Het is een feit dat belangrijke levensvormen nu op aarde niet aanwezig waren in het verleden. Er waren geen vogels of zoogdieren 250 miljoen jaren geleden. Het is een feit dat voorname levensvormen uit het verleden nu niet langer leven. Ooit waren er dinosauriërs en Pithecanthropus, en nu niet meer. Het is een feit dat all levensvormen afkomstig zijn uit vorige levensvormen. Derhalve komen alle huidige levensvormen voort uit voorouderlijke vormen die verschillend waren. Vogels stammen af van niet-vogels en mensen van niet-mensen. Niemand die iets pretendeert te weten van de natuurlijke wereld kan deze feiten ontkennen, net zoals zij of hij kan ontkennen dat de aarde rond is, rond haar as roteert en rond de zon draait. De controverses omtrent evolutie liggen in de sfeer van het betrekkelijke belang van verschillende krachten bij het vormgeven van evolutie.
- R. C. Lewontin "Evolution/Creation Debate: A Time for Truth" Bioscience 31, 559 (1981) herdrukt in Evolution versus Creationism, op cit.
Dit concept wordt ook uitgelegde in inleidende biologieboeken die gebruikt worden in hogescholen en universiteiten (en in sommige van de betere middelbare scholen). Bijvoorbeeld, in één van de beste leerboeken vinden we:
Vandaag beamen bijna alle biologen dat evolutie een feit is. De benoeming theorie is niet langer gepast behalve om te verwijzen naar de verschillende modellen die proberen uit te leggen hoe leven evolueert... het is belangrijk te begrijpen dat de huidige vragen over hoe leven evolueert op geen enkele manier een soort onenigheid impliceren over het feit van de evolutie.
- Neil A. Campbell, Biology 2de editie, 1990, Benjamin/Cummings, p. 434
Alsook: Sinds Darwins tijd heeft zwaarwichtig bijkomend bewijsmaterial zich opgestapeld ter ondersteuning van het feit van de evolutie--dat alle levende organismen die vandaag op aarde aanwezig zijn voortkomen uit vroegere vormen in de loop van de lange geschiedenis van de aarde. Inderdaad, de gehele moderne biologie is een bevestging van deze samenhang van de vele soorten levende dingen en van hun geleidelijke verschillen van elkaar in de loop der tijden. Sinds de publicatie van Het Ontstaan van de Soorten, is de meest belangrijke vraag over evolutie, wetenschappelijk gesproken, niet of die heeft plaatsgehad. Dat is niet de kwestie onder de beduidende meerderheid van de moderne biologen. Vandaag handelen de centrale en nog steeds fascinerende vragen onder biologen over de mechanismen door dewelke evolutie plaatsvindt. - Helena Curtis and N. Sue Barnes, Biology 5de editie. 1989, Worth Publishers, p. 972
Eén van de beste introducerende boeken over evolutie (in tegenstelling inleidende biologie) is dat van Douglas J. Futuyma, en hij maakt de volgende opmerking: Er moeten een paar woorden gezegd worden over de "evolutietheorie", die door de meeste mensen begrepen wordt als de voorstelling dat organismen zijn ontstaan door gemeenschappelijke voorouders. In alledaags taalgebruik betekent "theory" vaak een hypothese of zelfs louter gissen. Maar in wetenschap betekent "theorie" een "verklaring van wat aanvaard wordt de algemene wetten, principes of oorzaken te zijn van iets gekend of geobserveerd." zoals het Oxford Engelstalig woordenboek het definieert. De evolutietheorie is een geheel van verbandhoudende verklaringen over natuurlijke selectie en de andere processen waarvan gedacht wordt dat ze de oorzaak zijn van evolutie, net zoals de atoomtheorie in de scheikunde en de Newtoniaanse mechanicawetten die raamwerken zijn van verklaringen die de oorzaken van chemische en fysische fenomenen beschrijven. Daartegenover staat dat de verklaringen dat organismen zijn ontstaan met veranderingen van gemeenschappelijke voorouders –de geschiedkundige realiteit van evolutie- is geen theorie. Het is een feit, zoals het feit van baan van de aarde rond de zon. Net zoals het heliocentristische zonnestelstel, begon evolutie als een hypothese; en bereikte 'feitelijkheid' naargelang de bewijsvoering in het voordeel dusdanig sterk werd dat geen kennisdragende of onpartijdige persoon deze realiteit zou kunnen ontkennen. Geen enkele bioloog zou er vandaag de dag nog maar over denken om een verhandeling in te dienen met als titel 'Nieuwe bewijzen voor evolutie'; het is gewoon niet meer de vraagstelling sind meer dan aan een eeuw. - Douglas J. Futuyma, Evolutionary Biology, 2de editie., 1986, Sinauer Associates, p. 15
Er zijn lezers van deze website die evolutie verwerpen omwille van religieuse redenen. Doorgaans verzetten deze lezers zich zowel tegen het feit van evolutie als tegen the theorieën omtrent de mechanismen, hoewel sommige anti-evolutionisten beginnen beseffen zijn dat er een verschil is tussen de twee begrippen. Dat is waarom sommige leidinggevende anti-evolutionisten instemmen met het feit "microevolutie" — ze weten dat evolutie kan aangetoond worden. Deze lezers zullen niet overtuigd worden van de "feitelijkheid" van (macro)evolutie door logische argumentatie en het is tijdverspilling het te proberen. Het enige waarop we kunnen hopen is dat ze het argument begrijpen waar ze zicht tegen verzetten. Zelfs deze schrale hoop wordt zelden vervuld.
Er zijn ook lezers die geen anti-evolutionisten zijn maar toch beweren dat evolutie "slechts" een theorie is die niet kan bewezen worden. Deze groep moet onderscheid maken tussen het feit dat evolutie plaatsvindt en de theorie van het mechanisme van de evolutie.
We moeten ook onderscheid maken tussen feiten die makkelijk aantoonbaar zijn en meer indirect bewijs. Voorbeelden van evolutie die makkelijk zichtbaar zijn, bevatten het feit dat moderne bevolkinsgroepen evolueren en het feit dat twee nauw verwante soorten een gemeenschappelijke voorouder delen. Het bewijs dat de Homo sapiens en chimpansees een recente gemeenschappelijke voorouder delen valt onder deze categorie. Er is zoveel bewijsmateriaal ter ondersteuning van dit aspect van primate evolutie dat het zich kwalificeert als een feit bij elke doorgaans gebruikte definitie van het woord "feit". In andere gevallen is het beschikbare bewijsmateriaal minder sterk. Bijvoorbeeld: de relaties van sommige belangrijke fyla wordt nog steeds uitgewerkt. Alsook de stelling dat alle organismen zijn onstaan vanuit één enkele gemeenschappelijk voorouder wordt sterk ondersteund door het bechikbare bewijsmateriaal, en er is geen bewijsmateriaal in tegenspraak ervan. Het is evenwel nog niet gepast om dit een "feit" te noemen omdat er redelijke alternatieven bestaan.
Ten slotte is er een epistemologisch argument tegen evolutie als feit. Sommige lezers van die nieuwsgroepen wijzen erop dat niet in wetenschap ooit "bewezen" kan worden, inclusief evolutie. Volgens dit argument mag de waarschijnlijkheidgraad dat evolutie het juiste inzicht geeft over het leven zoals wij het kennen de 99.9999...9% benaderen, maar het zal nooit 100% wezen. Dus evolutie kan geen feit zijn. Dit soort argument mag dan misschien passen in een les filosofie (het is essentieel juist) maar dat is het niet in de echte wereld. Een "feit", zoals Stephen J. Gould aangaf (zie boven), betekent iets dat zo hoog waarschijnlijk is dat het onnozel zou zijn het niet te accepteren. Dit punt werd ook gemaakt door anderen die muggeziftende epistemologen bestrijden. De eerlijke wetenschappers, net zoals filosofen, zullen u vertellend dat helemaal niks kan bewezen worden of bewezen werd met volle 100% zekerheid, zelfs niet dat u en ik bestaan, noch hetgene buiten onszelf, sinds we alles gewoonweg kunnen dromen. Daarom is er geen haarscherpe lijn tussen giswerk, hypothese, theorie, principe en feit, maar slechts en verschil op een glijdende schaal, in de graad van waarschijnlijkheid van een idee. Wanneer we zeggen dat iets een feit is, dan bedoelen we slechts dat de waarschijnlijkheid ontzettend hoog is: zo hoog dat we niet geplaagd worden door twijfel en dat we bereid zijn alsdusdanig te zullen handelen. Wel, volgens dit gebruik van de benaming feit, de enige mogelijke, is evolutie een feit. Omdat het bewijsmateriaal ter ondersteuning zusdanig volumineus, divers en overtuigend is als in het geval van enig ander daadwerkelijke vastgesteld wetenschappelijk feit betreffende het bestaan der dingen die niet onmiddellijk waarneembaar zijn, zoals atomen, neutronen, of het zwaartekrachtveld van de zon...
De bewijsvoering voor evolutie is zo aanzienlijk, complex en consistent geworden dat indien iemand het nu kon weerleggen, ik mijn begrip over de orde van het universum zo door elkaar zou moeten schudden dat het me ertoe aan zou zetten om zelfs aan mijn eigen bestaan te twijfelen. Indien u wenst, zal ik erkennen dat evolutie in absolute zin geen feit is, of beter, dat het niet meer een feit is dan dat u deze woorden hoort of leest. - H. J. Muller, "One Hundred Years Without Darwin Are Enough" School Science and Mathematics 59, 304-305. (1959) hernomen in Evolution versus Creationism op cit. In gelijk welke betekenisvolle zin is evolutie een feit, maar er zijn verschillende theorieën betreffende het mechanisme van de evolutie.